Porcelana a ceramika

Porcelana przez wieki nazywana była "białym złotem". Wynikało to z jej wartości i funkcji, jaką pełniła. Porcelana od zawsze była produktem pożądanym, ekskluzywnym i luksusowym, jej wartość była porównywalna do wartości złota właśnie, chętnie wręczano ją jako wyjątkowy podarunek.

Czym jest porcelana?

Każda porcelana jest ceramiką, ale nie każda ceramika to porcelana. Porcelana to rodzaj ceramiki szlachetnej, a więc jej odmiana o wysokiej jakości. Wynaleziona została w Chinach już w VII w n.e. Do Europy przywędrowała dużo później, wielokrotnie też podejmowano próby ulepszania i składu i metod jej produkcji.

Wyroby porcelanowe kojarzą się przede wszystkim z elegancją, tradycją i ekskluzywnością. Taka pozycja porcelany utrwalała się przez wieki. Obecnie na zakup serwisu porcelanowego może pozwolić sobie większość gospodarstw domowych, chociaż w dalszym ciągu naczynia porcelanowe uważane są za luksusowe.

Obecnie produkowana porcelana powstaje z połączenia glinki kaolinowej, kwarcu i skalenia. Z masy formuje się półfabrykaty, które zanim zostaną wypalone, muszą zostać dobrze wysuszone. Pierwszy wypał, na tak zwany biskwit, odbywa się w temperaturze 960 st. C. Tuż po nim nakłada się szkliwo porcelanowe i wypala całość "na ostro" w temperaturze 1380 st. C. Po drugim wypale wyroby są szlifowane, a następnie segregowane na gatunki (zgodnie ze szczegółowymi wytycznymi). Jeśli wyrób porcelanowy ma być zdobiony, nakłada się zdobienie (ręcznie lub maszynowo, z użyciem specjalnych farb lub kalki ceramicznej) oraz po raz kolejny wypala.

Porcelana jest wyrobem cenionym ze względu na swoją wysoką trwałość, wystrzymałość i piękny wygląd. Porcelanę gładką, niedekorowaną można myć w zmywarkach, używać w kuchenkach mikrofalowych, a także podgrzewać w piekarnikach. Jeśli chodzi o wyroby dekorowane, wszystko zależy od rodzaju wykonanych zdobień. Porcelana malowana zlotem i platyną nie nadaje się do mikrofalówek, ale coraz częściej pojawiają się dekoracje odporne na zmywanie automatyczne.

Porcelana Bone China

Warto wspomnieć o porcelanie kostnej, tzw. bone china. Terminem tym określa się wyroby porcelanowe powstałe z masy, do której dodaje się popiół kostny (spopielone kości bydlęce). Porcelana ta ma piękny biały kolor oraz wysoką przejrzystość.

Porcelana Fine Bone China

Czym innym jest fine bone china, czyli porcelana w kolorze kości słoniowej, inaczej zwana ecru. Jedyną fabryką porcelany w Polsce zajmującą się produkcją tego typu porcelany są ZPS Karolina z Jaworzyny Śląskiej. Do produkcji swoich wyrobów w kolorze FBC stosują wyselekcjonowane kaoliny, a charakterystyczny, ciepły kolor powstaje w wyniku reakcji chemicznych zachodzących podczas wypału w temperaturze 1220 st. C. Porcelana wyprodukowana w ten sposób wyróżnia się nietuzinkowym kremowym kolorem w ciepłym odcieniu. 

Ceramika i jej rodzaje

Ceramiką nazywa się potocznie wszystkie naczynia wyprodukowane z rożnego rodzaju glinek w procesie wypalania w wysokich temperaturach. Ceramiką będzie więc i porcelana i fajans i kamionka.

Mówiąc o ceramice najczęściej mamy na myśli porcelit, czyli tzw. "półporcelanę". Wyroby z ceramiki wytwarzane są w sposób mocno zbliżony do tych z porcelany, jednak z surowców gorszej jakości, stąd ich niższa cena. Ceramika będzie charakteryzowała się podobną do ceramiki wytrzymałością i twardością, można ją też bez problemu myć w zmywarkach i używać w kuchenkach mikrofalowych.

Inne popularne rodzaje ceramiki (poza porcelitem) to m. in. fajans i kamionka. Fajans może być mylony z porcelaną, ponieważ jest do niej najbardziej podobny. Powstaje on z białej glinki (zanieczyszczonego kaolinu) wypalanej w wysokiej temperaturze (ponad 1000 stopni), a następnie pokrywany jest nieprzeźroczystym szkliwem. Wyroby z fajansu mają kolor od białego do jasnokremowego.

Kamionka to chyba najstarszy rodzaj ceramiki, wytwarzany już w starożytności. Powstaje ona z mieszanki glin z dodatkiem piasku kwarcowego lub szamotu. Przed wypałem surowe półfabrykaty pokrywa się solą kuchenną, przez co uzyskuje się błyszczącą warstwę wierzchnią na gotowym wyrobie. Wypał kamionki odbywa się w temperaturze do 1300 stopni C. Sposób produkcji wyrobów kamionkowych sprawia, że jest ona wysoce odporna na działanie kwasów, stąd naczynia z kamionki służą najczęściej do długoterminowego przechowywania żywności. Najpopularniejsze naczynia kamionkowe to słoje do kiszenia kapusty, ogorków czy pojemniki na smalec czy przyprawy.